Historiek
1. Inleiding
Het verloren was gieten (ook wel cire perdue genoemd) is een methode, om een metalen sculptuur (zilver, goud, brons, koper, aluminium) te verkrijgen van een model in was.
2. Geschiedenis
- Gieten met verloren was bestaat al heel veel jaren.
- De vroegst gedocumenteerde bekende gevallen van deze procedure zouden teruggaan tot 3700 voor Christus.
- Ze werden gevonden in de Cave of the Treasure-menigte in het zuiden van Israël.
- Tijdens de oudheid werd in Mesopotamië het verloren wasafgietsel krachtig gebruikt voor het werpen van kleine en grote telescopen.
- In Zuid-Azië, Pakistan, is een 6,000 jaar oude unieke koperen ketting gevonden die met deze procedure is gemaakt.
- Objecten die via deze methode zijn gegoten, zijn over de hele wereld gevonden.
3. Verloren wastechniek: hoe het werkt
Je maakt eerst een model in was, en giet het model daarna in zilver of een ander (edel)metaal. Deze techniek wordt gebruikt om unieke stukken te maken.
Het is echter mogelijk om van de originele model verschillende wasmodellen te maken door een flexibele mal te gebruiken.
Hilde maakt enkel unieke stukken, en maakt dus geen gebruik van deze procedure
Hieronder een filmpje hoe dit in de praktijk wordt gedaan.
Juwelen – Video is eigendom van Ginkgo juwelen Brugge
Beelden – gieten van beelden in brons.
Video is eigendom van Kunstgieterij De Clercq-Ginsberg
Zie in de praktijk creatie van een kunstwerk
4. Voordelen.
- Zeer complexe vormen zijn mogelijk
- De producten vereisen zelden secundaire bewerkingen of nabewerkingen
- Goedkoper dan het ontwerpen met andere verwerkingsmethoden.
- Klein (10 gram) tot groot (meer dan 150 kg). Het gewicht van een klok kan een paar duizend kilogram zijn.
- Goede oppervlaktekwaliteit
- De mal hoeft niet lossend te zijn
- Kunnen in hoogwaardige metalen gegoten worden.
- De beste oplossing voor metalen met een hoog smeltpunt.
- Van enkele stuks (model gemaakt met rapid prototyping) tot zeer grote series
5. Nadelen
- De machines voor het gieten zijn duur en er zijn geschoolde personen nodig om het proces uit te voeren.
- Je moet het gieten uitbesteden aan een gespecialiseerd bedrijf om de kosten te drukken
6. In de praktijk …. zie ook gallerij uitleg verloren wastechniek
Hilde maakt een schets / tekening
vervolgens wordt in gietwas, het beeld manueel gemaakt, er is slechts 1 stuk (van het beeld wordt er geen mal gemaakt)
Van dit wassen beeld wordt een bronzen beeld /zilveren juweel gegoten in de gieterij, een “pice unique”
Rond elk wassen beeld wordt een systeem van wassen kanalen gebouwd, die kanalen zorgen ervoor dat het brons bij het gieten gelijkmatig over het hele beeld verdeeld wordt. Vanuit de giettrechter vertrekken de hoofdgietkanalen en via aftakkingen wordt de verbinding met het model gemaakt. Om tijdens het bronsgieten de lucht uit de gietmal te laten ontsnappen, worden op de hoge punten van het wassen beeld ontluchtingskanalen aangebracht. Op de laagste punten staan kanalen waar langs de gesmolten was uit de gietmal kan lopen.
Het droogstoken
Het wasen beeld (samen met de gietkanalen, de ontluchtingskanalen en de was afloopkanalen) wordt met een vuurvast materiaal ingekapseld, zowel rondom het beeld als binnenin (de kern). Dit vuurvast materiaal bestaat uit een vloeibare mengeling op basis van gips (als bindmiddel) en een hittebestendig materiaal zoals gemalen baksteen, porfier of chamotte. De vuurvaste mallen worden vervolgens in de oven droog gestookt. De temperatuur wordt langzaam opgedreven tot 650 °C, het grootste deel van de was smelt en eventuele resten van de was worden bij de hoge temperaturen uit de gietmal weggebrand.
Het brons gieten
Het brons wordt gesmolten op ca. 1150 °C en via de giettrechter in de droog gestookte mal gegoten. Daar vult het de leegte die ontstaan is door het wegsmelten van het wasmodel en de gietkanalen.
Eenmaal afgekoeld wordt de vuurvaste mal weggekapt en worden de gietkanalen langsheen het beeld afgezaagd. Om alle resten van het vuurvast materiaal te verwijderen worden de stukken gezandstraald.
Het ciseleren
Nadien wordt het beeld geciseleerd. Alle ongewenste sporen die het gietproces achter laat worden weggewerkt (contactpunten tussen gietkanalen en beeld, gietfouten, lasnaden van het hersamenstellen van het beeld).
Het patineren
De laatste bewerking van het afgewerkte bronzen beeld is het patineren. Aan de hand van chemische producten (meestal gepaard met opwarming) wordt een kleur aangebracht.
Brons is een legering van koper en tin. Wanneer je zeker wilt weten of u met een echt bronzen beeld te maken heeft dan tikt u lichtjes op het beeld met bijv. uw ring. Het geluid moet nu helder klinken. Als u een dof geluid hoort, is het stuk waarschijnlijk van hars, gips of hout en niet brons.
Brons geleid ook niet dus als u een magneet er tegenaan houdt, dan zal het niet blijven zitten en bij metaal of ijzer wel.
Als laatste, kan u een vlam tegen het bronzen standbeeld houden. Als het beeld van brons is, gebeurt er niets onder de vlam. Als het beeld van hars of hout is, zal de hars vrijwel onmiddellijk onder de vlammen borrelen en als het van hout is zal het zwart worden en gaan ruiken naar verbrand hout.
Een ander signaal is dat als een bronzen beeld niet echt is, er ook geen garantie wordt gegeven op het item. Veel verkopers verkopen hun bronzen beelden, zoals het is. Dit betekent dat als je het product eenmaal hebt gekocht, het maakt niet uit of je er later achter komt dat het een nep is, je geen garantie meer hebt.
Voor alle beelden en juwelen maakt Hilde een echtheidscertificaat